Net Gorbatsjov

Hij lijkt nog steeds een beetje op Gorbatsjov. Iedereen zag in hem de man die het systeem van binnenuit ontwrichtte zodat er weer toekomst was.

Dat vonden de buitenstaanders en dat vonden wij zelf. Maar van binnenuit dachten de mensen er heel anders over. Zij zagen in hem iemand die het systeem overeind wilde houden door allerlei zaken toe te geven.

Wij zagen hem als een integere zoeker. Ook wij kregen alle ruimte om dat te worden. En wij wilden dat best en wisten niet beter.

Nu, langzaam, gaan we zien dat het systeem via hem zijn weg naar ons zocht. De kern van Rome is de autoriteit van de vader. Hij moest zijn zegen geven over onze zoektochten, ja zelfs over die van onze kinderen.

De zoektocht is geen bevrijding. We kennen de uitkomst niet meer. We kunnen de zoektocht alleen maar als een pose volhouden, trouw aan de vader.

Het wordt tijd om het geloof in de toekomst, in zo'n toekomst, te dempen. Maak plaats voor iets anders. Voor de dronkenschap van een Jeltsin, voor de dissidenten, voor de groententelers.

Laat Gorbatsjov aanliggen bij de benefietdiners. Laat hem zijn toespraken houden.

Beschikbaar

Hij kwam aankloppen bij mijn raam in mijn kelderverblijf om te genieten van mijn quasivirtuoze pianospel. Door zich in de ban te laten houden hield hij mij in de ban.

De tweede kwam spelen met mij als begeleider. Het concert van Weber was meeslepend, hij sleepte me mee als een flexibel volgzaam blok aan het been.

De derde fietste eindeloze kilometers op de Cash&Carryfiets met 10 versnellingen. Het was een prestatie om hem te volgen in al mijn stoerheid op mijn fiets zonder versnellingen. Maar de echte heerser was niet ik, die maakt zich niet extra moe, verklaart zijn voorrechten niet.

Ik doe mee, ik doe nog steeds mee met vrienden, ik ben hun vriend als zij een vriend nodig hebben, dan ben ik hun vriend.

Zij zijn nooit mijn voorbeelden geworden. Ik moest me toch beschikbaar houden?

Ruimte maken

Ruimte maken is een hele kunst. Er zijn verschillende manieren om dat te doen. Het risico bestaat dat je een lijn volgend een grens overschrijdt. Kijk maar.

Je kunt de ander uitnodigen, maar is provocatie ook een uitnodiging?
Je kunt bij de ander aansluiten, maar is overname ook aansluiting?
Je kunt de tekens lezen, maar is interpretatie ook ontvangst?
Je kunt je inhouden, maar is afzijdigheid ook creatief?

Je moet onmerkbaar tewerkgaan. De indruk moet ontstaan dat het niet om jou draait. Overschrijdingen zijn zelf ook een overschrijding, want ze dramatiseren de boel.

Kortom, je persona moet zo natural zijn dat de ander ook werkelijk die ruimte betreedt.
Dan pas kun je zeggen: jij hebt die ruimte niet gemaakt. Die was er.

Rus

Een Rus is een gevoelig type dat weinig ruimte heeft voor de gevoeligheid van anderen, tenzij hij laat merken dat hij best geraakt is door die gevoeligheid van anderen en er dik overheen gaat. Zo verontschuldigt hij zichzelf en trekt hij alsnog de aandacht naar zichzelf.

Dat is onder meer het verhaal van de Rus over zichzelf.

Een ander drama is dat van de loyaliteit, typisch iets westers. Stel, je broeders (je deelt je bloed en alles ligt gecodeerd in die kelderkast) worden ineens Rus. Dan ben je ineens Rus en geen Rus. Elk teken van immuniteit wordt een gevoelige plek die verwijst naar de verbroken loyaliteit.

Ziedaar het drama Europa, de onmogelijke binding door de Wet.

Als er al een muur rond Fort Europa bestaat, dan is dat een gevoelige huid als gevolg van de onmogelijke Wet.

Zo zijn wij Russen, maar dan anders.

Mijn paukeslag

Als er één persoon is, dan is het wel Mart.

Hij was als een vader voor me, hij gaf me zijn zwarte puntschoenen.

Toen zijn dochtertje geboren werd heb ik gebabysit met mijn zus, ik heb er mijn'
eerste Franse romans gelezen waar ik maar weinig van meekreeg.

Vannacht wandelde ik langs het uiterwaerdenpark naar huis toen ik werd overvallen door een plotselinge huilbui. Mart, wat mooi wat je me gegeven hebt. Mart, wat erg dat je dood bent. Mart, wat mooi dat we elkaar ooit een keer zien  daarboven.

Daarboven?? Ja, want ik zag vliegtuigjes flikkeren boven dat park.
Ja, want Vom Himmel hoch met Koopman had ik op de MP3-speler.
Ja, want het Weihnachtsoratorium - en dat nog wel in november - getuigt absoluut van de absolute waarde van het kindzijn.

In deze orgelleraar Mart komen toewijding, een vleugje pedofilie en alcoholistische tragiek in één persoon samen.

Ik trok al zijn registers open en sloeg zijn bladzijdes om.

Om te ontsnappen aan die absolute kracht van Bach denk ik aan Langlais. Ook dat behoorde tot die wonderlijke wereld van Mart van Oostaijen, boemboem paukeslag.

Sjaam dich!

Mijn angst heeft me verraden, ik heb niet aan hun voorwaarden voldaan.
Maar waarom zou ik aan hun voorwaarden moeten voldoen?
Ik kan er nog boos om worden!
Erger nog: ik heb geprobeerd aan hun voorwaarden te voldoen.
Het is schaamte wat overblijft.

Es wäre als ob der Scham ihn überlebte.

Ik ga van schaamte mijn vriend maken.

Behandelbaar

Altijd lastig om de fantasie aan te haken.
De fantasie wil zich losmaken.

Misschien omdat dat
niet lukt blaast ze zich op:
zie je wel! Los!

Laatste redmiddel is
de fantasie dat
de realiteit bestaat.
Zo kun je altijd nog
terug naar je
losmakingspunt.

Je hoeft de fantasie
alleen maar
kleiner te maken.

Vernedering

Een persona is me gegeven.
Erachter is een hele strijd gaande.
Waarom moet ik deze tekst uitspreken?

Mijn persona is mijn schild ende betrouwen.
Erachter kan ik met mezelf in overleg.
Waarom moet ik doorspelen?

Mijn personae zijn de spiegels van mijn ziel.
Erachter hoor ik stemmen door elkaar.
Waarom moet ik ze horen?

Strekking

Een dialoog houdt mijn gelofte in,
zei ooit een professor,
ik zal antwoorden.

Later richtte ik salvo's
op zijn dialogisme.

Zijn zwijgen
trekt nu nog
mijn mond strak.

Afweer

Om niet erdoor gehinderd te worden
kun je eraan denken.

Ik twijfel dus ik ben.
Zolang ik ben houd ik me in de twijfel.

Concentratie was toch de weg naar leegte.
Belaagd worden door het geconcentreerde.

Me absolvo

Deze stukjes zijn rommel.
Maar het is wel mijn rommel.

Nee, dat is niet helemaal waar.
Je maakt het openbaar.

Nee, dat is niet helemaal waar.
Ik lever me uit aan jouw bescherming.

Stel ik lees het.
Hoe zie ik dan dat het jouw rommel is?

Dat je dat niet ziet is mijn bescherming.
Zo bereid ik me voor op opruiming.

Ik heb het gelezen.
En het is wel goed zo.

Dan laat ik het staan.

Gewicht

Het subject is gewist door grote persoonlijkheden.

Voor mij heeft het gewerkt.
Ik hees de groten op het schild.

Ze knapten alles graag voor me op.
Ziedaar mijn kruipgat:
schuilen en wachten op de komende god.

Nu kan ik hun gewicht niet meer dragen.
En zij zijn al bijna gewist.

Steen

Je dreigt te worden opgeslokt door je vader.
Je wordt geholpen met een steen die hem wordt gevoerd.

Het is de list waarmee de Grieken zichzelf een oppergod gaven.
De god was daarom een meester in metamorfose.

Een god wil geen stenen, hij leeft van mensen.
De zoon wordt vader.

Microfoon

Een persona is een naam voor een christelijke God geworden om verschil te maken met Zijn essentie.
Een persona is een masker bij antiek theater, een microfoon.
Je hebt hem nodig om tegen je vader te kunnen spreken.
Je hebt hem nodig om je vader te kunnen worden.

Daar ligt hij al klaar, die microfoon.