Vaak gaan mijn blogs over kunst, of over filosofie. Zeker bij een kunstwerk hebben mensen nogal de neiging om erop te reageren met zwijgen. Ook vaak met oordelen. Maar dat is niet ons ding. Oordelen moet je met een korreltje zout nemen, ook al lukt dat niet, en nemen we ze graag serieus. Liever hebben we respect voor het kunstwerk of gedicht.
Een beschouwing over een kunstwerk zou ons bijvoorbeeld iets kunnen verhelderen, of ze zou ons dat kunstwerk aantrekkelijk moeten maken, zodat we zin krijgen om naar dat museum te gaan, of dat boek te lezen. De beschouwing wist zichzelf uit, het is de bedoeling dat de volgende zet aan de lezer of kijker is, die het kunstwerk gaat bekijken.
Pas misleidend wordt het wanneer de schrijver het podium betreedt met een persona, een masker. hij doet alsof hij het kunstwerk beschouwt, en uitnodigt tot het gesprek of de zwijgende beschouwing van het besproken kunstwerk. In plaats daarvan hebben sommige filosofen, onder wie ook ik, de neiging om iets te schrijven wat volgt op het kunstwerk, en wel zodanig dat het niet uitnodigt tot een gesprek of reactie. Dat is hoe je het ook bekijkt toch een vorm van misleiding.
Vermenging van genres is één ding. Dat maakt het verkopen van een boek of kunstwerk lastig. Het kunstwerk wordt onbetrouwbaar. De lezer verwacht iets, betaalt voor iets, maar wordt vervolgens wel teleurgesteld. Nog erger wordt het wanneer de lezer niet eens betaalt, en als vrijwilliger de moeite neemt om je tekst te lezen. Er beweegt iets voor zijn ogen, en het komt weer tot stilstand.
Dan wordt de lezer vertrouwelijk. Zhij vertelt me dat ik misschien had verwacht dat mijn blog zou worden gelezen, of dat iemand erop zou reageren, of erop reagerend zou ingaan op wat ik probeerde te zeggen. In plaats daarvan zegt iemand dat mijn blog mooi is, of dat het meandert, of dat ik op een bepaald punt toch echt moet worden gecorrigeerd. Had ik iets anders verwacht dan? Kan een verrader verwachten dat de ander hem vertrouwt?
De ander zwijgt, het is kennelijk vooral dat zwijgen waartoe ik heb uitgelokt. Een adequatere reactie is haast onmogelijk. Ik wilde ook zwijgen toen ik dat gedicht las, dat boek las of die film bekeek. In plaats daarvan ben ik gaan schrijven. De lezer voelt aan dat ik eigenlijk had willen zwijgen, maar daartoe niet in staat was. De lezer neemt het over van mij. Zhij zwijgt in plaats van mij. Ik schrijf in plaats van te zwijgen.
